Category: साहित्य/संस्कृति

म के के लेखुँ ?

कविहरू कविता लेख्छन् म भने पढ्छु मात्र म खोजी खोजी पढ्छु अनि घरीघरी पढ्छु ।   कविहरूले सबै सबै लेखे, रित्त्याएर लेखे रित्तिएर लेखे देखेर लेखे लेखेर देखे लडेर लेखे लेखेर लडे तर सधैँ सधैँ लेखिरहे, किनकी उनीहरू कवि थिए ।   मलाई पनि कवि बन्ने रहर छ तर लाग्छ, लेख्नु पर्ने सबै उनीहरूले नै लेखिसके म अलिखित विषयहरू कहाँ खोजुँ ? म अकथित आशयहरू कहाँ भेटुँ ?   सबै सबै  लेखे कविहरूले, महल  देखि मसानसम्म लेखे धरतीदेखि आकाशसम्म लेखे लेख्दा लेख्दै, ग्रह, तारा अनि अन्तरिक्ष लेखे
Read More

नयाँ समीक्षकका रूपमा अब नैना अधिकारी

साहित्यमा सिर्जनाको विशेष महत्त्व हुन्छ। सिर्जना नै साहित्यको मूल आधार हो। नवनवोन्मेष कल्पनाद्वारा साहित्य सिर्जना हुन्छ। यही सिर्जनालाई प्रकाश पार्ने, जलप दिने समालोचना हो। साहित्यमा सिर्जना अघि अघि
Read More

गुमानसिंह चामलिङ- साहित्यिक व्यक्तित्वका रूपमा

१. विषय प्रवेश- नेपाली साहित्यमा गुमानसिंह चामलिङको नाम आदरका साथ लिइन्छ। उनी एक प्रखर प्रतिभाशाली व्यक्तित्व थिए। उनी हाम्रा समाजका एक होनहार व्यक्तित्व थिए। उऩी जातीय चिन्तन र
Read More

पर्याकविता : सृष्टिमाथिको सम्यक दृष्टि

कतै उकालो चढेर चुली टेक्न कस्सिन्छ कतै खोँच झरेर छहरोसँग मस्किन्छ कतै बेँसी, उपत्यका र समथरमा फैलिन्छ भिजाउदै खेतबारीका गरा । ऊ हो उडिरहेको हावा बर्सिरहेको पानी र
Read More

बसको यात्रामा पाइने सन्देश !

केही समय पहिलेको कुरा हो- काम बिशेषले वीरगन्ज जानुपरेकाले बिहान करीब ७:३० बजे गंगबु बसपार्कबाट बस चढें । साथीभाइसँग यात्रा गर्दा त एक अर्काको गफमा बाटो कटेको पत्तै
Read More

‘चरित्रहरूको खोजीमा अल्मलिँदा’ : कथासंग्रह एक संक्षिप्त पठन

असम बडसोलाका एक जागरूक व्यक्तित्व, जातीय संगठनका एक अग्रणी, सामाजिक सचेत पुरूषका रूपमा श्री रूद्र बराललाई लिन सकिन्छ। उनी साहित्य क्षेत्रमा पनि बेला बेलामा छाइरहन्छन्। उनी बडसोलामा सन्
Read More

विनाविभागीय मंत्री

के न कसो गर्नु अब क-कल्लाइ मात्र भन्नु साह्रै अप्ठेरो रहेछ विनाविभागीय मंत्री बन्नु मंत्री पाउने भन्नासाथ सोझै सपथ लिन दौडियो यो सिट ऊ सिट मतलब भएन झुण्डिएरै
Read More

काजी बा’, सालको रुख र भैरुङ शिकारी

गैह्रीघरे काजी बा’ यसपालिको मंसिरमा दाइँ सकेर हुने मैझारोपछि घाँटीसम्म आउँञ्जेल घिउ खाने सुरमा थिए । एकदिन बेस्सरी हावा-हुण्डरी चल्यो । हुण्डरी थाम्न नसकेर देउराली डाँडाको सालको रूख
Read More

हजुरबुबा

समय चक्रमा फनफनी घुमे कहिल्यै खिइएनन् बरु शालिग्राम झैँ चिल्ला बने जीवन संघर्षमा उचालिए, अनि पछारिए कहिल्यै थङ्थलिएनन् बरु फलाम झैँ दर्बिला बने उनै थिए मेरा हजुरबुबा ।
Read More

कविहरूलाई प्रश्नःकविता किन लेख्नुहुन्छ ?

जिउँदा शब्दसँग बातमार्न कविता लेख्नेगर्छु – बालकृष्ण कट्टेल जीवनका लेनदेन वा आवश्यकताहरूमा स-साना विषयहरूले पनि कति धेरै फरक पार्छ ? कवि बालकृष्ण कट्टेलले गतहप्ताको फेसबुक स्टाटसमा लेखेका छन्-
Read More

मराउ सराउ र मराउ भोज

हाम्रो दार्जिलिङ सिक्किममा मराउमा सराउ लेखाउने एउटा बडो राम्रो चलन छ। सरय, सरौ. सराउ कुन शब्द ठिक हो, त्यो बेग्लै कुरा हो तर अर्थ चैं मराउ परेको घरलाई
Read More

मान्छे नै मान्छेको जंगल बिचमा म त एक्लो समाधिस्थ ध्यानमा मग्न अन्ततः जब ध्यान छुट्छ म बौलाएर सल्बलाउँछु अनि, अक्षर शब्दसँग नाँचेको देख्छु नटराज स्वरुपमा नाँचीरहेको हुन्छु शब्द
Read More

महानन्द पौड्यालको नयाँ कृति : अवशिष्ट साहित्य यात्रा

महानन्द पौड्याल मैले सानैदेखि चिनेको साहित्यकार हुनुहुन्छ। साइनाले उहाँ मेरो काकाबाजे। हामी परिवारका सबैका निम्ति कान्छाबाबु। सबैसित मिलजुल गर्ने, आफन्त चिन्न मन पराउने, सबैलाई हौसला दिने, शिक्षा जोड
Read More

आमा तिम्रो मृत्यु !

देख्नेहरु भन्छन, आमा, तिम्रो मृत्युले मलाई  छोएको छैन, किनकि, उनले देख्ने गरेर म रोएको छैन !   भन्नेहरु भन्छन्, आमा, तिम्रो मृत्युले मभित्र कुनै समवेदना पलाएको छैन, किनकि, म टुहुरो हुनुको अनुभव र अनुभुती, तिनले सुन्ने गरेर मैले बताएको छैन ।  
Read More

समयको खेल

समयले खै कुन्नि के खेल खेल्छ कर्म र परिश्रम दुवै जीवनमा भोगेर म शान्तिको अनुभूति खोज्दै थिएँ तर खै किन हो फेरि  अर्को नयाँ यात्रा सुरु गर्दैछु ।
Read More

एउटा गीतको संरचनात्मक अध्ययन

गत वर्ष २०१४ मा एउटा सुन्दर गीति अल्बम निस्कियो रूमानी बतास। यसमा स्वर रबिन शर्मा शब्द पुश्कर पराजुली र संगीतकार शरद सिन्हा रहेका छन्। अल्बमका सबै गीत मिठा 
Read More

म जीवन्त बाग्मती भएर बग्नेछु

   बागद्वार हुँदै बगेकी ऊ बाग्मती चोभारको डाँडो काटेर फाटेका मनहरू टाल्दै छुट्टिएका दुई किनाराहरू डोर्याउँदै बर्षौं अविरल बगिरही बगिरही। उन्मुक्त स्रोतस्विनी बाग्मती कहिले रुष्ट भएर बगी कहिले
Read More

मेरो यात्रा: कथा मान्छे अनि अरुहरुका  (भाग २)

नेपालमा बसको यात्राको आफ्नै स्वाद छ। यो आलेख अघिल्लोको निरन्तरता हो। भावनाका लहरहरु कहाँ रोकिन्छन र, यी त चलिरहन्छन, यात्राजस्तै। कति लेखिन्छन, कति मनभित्रै सुन्दर बगैँचा बनेर झ्याङ्गिन्छन,
Read More

गीत अध्ययनको कोसेढुङ्गो ‘बिर्सनै नसकिने हाम्रा गीत-सङ्गीतका पदचापहरू’

जे. के. बराइली अल इन्डिया रेडियोमा समाचार वाचकका रूपमा नाम सुनिरहेको नाम हो। उनी धेरै वर्षअघि अघिदेखि नेपाली समाज, साहित्य सङ्गीत, समाजसित सम्बद्ध छन्। अहिले आफ्नो सरकारी सेवाबाट
Read More